11 listopada,

Spotkanie z historią, czyli na Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej

Miejsca walki, obiekty i materialne ślady I Wojny Światowej... To wszystko znajdzie się na „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej”. Za dwa lata będzie w pełni dostępny dla turystów.Narodowe Święto 11 listopada to dzień, w którym odbywają się uroczystości związane z rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. Z tej okazji warto przypomnieć, że już za dwa lata, na 100. rocznicę wybuchu wojny, otwarty zostanie „Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej”. Ma on przypominać o miejscach i ludziach, którzy na Froncie Wschodnim wsławili się poprzez swoje bohaterskie czyny.

Stworzenie ponadregionalnego „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej” to ogólnopolska inicjatywa, w którą włączyło się aż osiem Województw. Projekt ten ma na celu wykreowanie i promocję nowej atrakcji turystycznej o znaczeniu ogólnopolskim, a przede wszystkim wykorzystanie do celów turystycznych zachowanych miejsc walki, obiektów i materialnych śladów I Wojny Światowej na ziemiach polskich. Otwarcie „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej” ma być także jednym z głównych wydarzeń, związanych ze zbliżającą się 100. rocznicą wybuchu I Wojny Światowej.

Województwo Małopolskie prace nad stworzeniem szlaku rozpoczęło w 2010 roku jako pierwsze, a w tym momencie dysponuje już prawie gotową infrastrukturą.

– Realizację prac na małopolskim odcinku „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej” powierzyliśmy Oddziałowi PTTK Ziemi Tarnowskiej, projekt wspierają także Starostwa Powiatowe w Tarnowie oraz w Gorlicach. Jak dotąd, dokonano inwentaryzacji oraz wytyczenia szlaku na terenie Małopolski, zakończyliśmy pozycjonowanie GPS poszczególnych obiektów, a do końca listopada zostaną one oznakowane tablicami informacyjnymi w językach: polskim, angielskim i niemieckim. Jeszcze w tym roku rozpoczną się działania promujące szlak, skierowane do turystów zagranicznych: w szczególności na rynku austriackim, niemieckim, słowackim, węgierskim, czeskim i rosyjskim. Wytyczenie „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej” bezwzględnie wpisuje się w długofalową koncepcję rozwoju turystyki w naszym regionie – podkreśla Elżbieta Kantor, dyrektor Departamentu Turystyki, Sportu i Promocji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.

O kolejnych planowanych pracach na małopolskim odcinku „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej” mówi Ryszard Żądło, pełnomocnik Marszałka Województwa Małopolskiego ds. tego projektu. – W Małopolsce prace nad stworzeniem „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej” są najbardziej zaawansowane spośród wszystkich Województw uczestniczących w projekcie. Na przyszły rok pozostało umieszczenie na trasie szlaku oznakowań drogowych: będą to m.in. tablice informujące o lokalizacji danego obiektu oraz drogowskazy. Planujemy także liczne działania promocyjne (m.in. wydawanie folderów, wizyty studyjne), jak również organizację imprez patriotycznych, które będą nawiązywały do historii I Wojny Światowej oraz odzyskania przez Polskę niepodległości – podkreśla Ryszard Żądło.

Województwo małopolskie zajmie na mapie „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej” miejsce szczególne. To tutaj w pierwszych dniach maja 1915 roku odbyła się bowiem słynna bitwa pod Gorlicami, nazywana „Operacją Gorlicką”. Była ona największą operacją militarną Frontu Wschodniego, która stała się przełomowym wydarzeniem w walkach austriacko-rosyjskich i złamała w znacznej mierze rosyjską ofensywę.

Na terenie Małopolski, w szczególności w okolicach Gorlic i Tarnowa można napotkać ukryte wśród lasów cmentarze z okresu I Wojny Światowej. Są to miejsca cichego spoczynku żołnierzy różnych narodowości: Polaków, Austriaków, Niemców, Rosjan, Węgrów, Bośniaków, Czechów, Słowaków, Włochów. Właśnie te nekropolie są świadectwem „Operacji Gorlickiej” oraz innych wydarzeń wojennych. Twórcami tych cmentarzy byli artyści, rzeźbiarze i architekci.

Na małopolskim odcinku „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej” znajdą się najcenniejsze spośród 400 tutejszych cmentarzy wojennych. Wśród innych obiektów, które będzie można zwiedzać są m.in.: Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie (jest m.in. w posiadaniu kolekcji samolotów z I Wojny Światowej), krakowskie Twierdze, a także miejsca związane z Józefem Piłsudskim.

Spis wszystkich obiektów znajdujących się na małopolskim odcinku „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej” w Małopolsce:

1) Tarnów – pierwsze miasto niepodległe:

* Pomnik Nieznanego Żołnierza,

* siedziba garnizonu austriackiego,

* siedziba garnizonu rosyjskiego,

* koszary,

* szpital wojskowy,

* szlak cmentarzy I wojny światowej.

2) Zakliczyn – cmentarz wojenny nr 293.

3) Lubinka – Dąbrówka Szczepanowska: kompleks trzech cmentarzy wojennych nr 191, 192 i 193.

4) Łowczówek – cmentarz wojenny legionistów nr 171.

5) Bogoniowice – cmentarz wojenny nr 138.

6) Staszkówka – cmentarz wojenny nr 118.

7) Łużna – wzgórze Pustki: cmentarze wojenne nr 123 i 122.

8) Gorlice – Góra Cmentarna: cmentarz wojenny nr 91.

9) Gorlice – Muzeum PTTK, ul. Wąska 7.

10) Małastów – cmentarz wojenny nr 60 na Przełęczy Małastowskiej.

11) Nowy Sącz:

* cmentarz komunalny – kwatera wojskowa, cmentarz nr 350,

* cmentarz komunalny – kwatera legionistów,

* Dąb Wolności – planty – posadzony w 1918 r. jako symbol odzyskania wolności.

12) Marcinkowice:

* cmentarz wojenny nr 352,

* dwór, w którym w 1914 r. przebywał J. Piłsudski.

13) Wzgórze Jabłoniec, cmentarz nr 368 – Limanowa.

14) Limanowa:

* kwatera na cmentarzu komunalnym – cmentarz nr 366,

* dom, gdzie mieszkał Piłsudski, ul. M. B. Bolesnej.

15) Przełęcz Rydza-Śmigłego (Chyszówki) – Chyszówki.

16) Kamionka Mała – cmentarz nr 357.

17) Muchówka – Leszczyna – cmentarz nr 308.

18) Wieliczka – kwatera wojskowa nr 381 na cmentarzu komunalnym.

19) Wzgórze Kaim – obelisk – Kraków.

20) Twierdza Kraków – Fort Prokocim.

21) Twierdza Kraków – Fort Kosocice – OST.

22) Twierdza Kraków – Fort Rajsko.

23) Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.

24) Szlak Twierdzy Kraków – odcinek południowy.

25) Szlak Twierdzy Kraków – odcinek północny.

26) Twierdza Kraków – Fort Grębałów.

27) Twierdza Kraków – Fort Krzesławice.

28) Muzeum „Otwarta Twierdza” –  Fort nr 44 Tonie.

29) Kraków, ul. Oleandry – miejsce wymarszu I Kompanii Kadrowej.

30) Michałowice – Komora – obelisk ustawiony na granicy zaboru austriackiego i rosyjskiego, na pamiątkę obalenia słupów granicznych w 1914 r.

31) Rzeplin – dwa cmentarze wojenne.

32) Skała:

* kwatera wojenna na cmentarzu komunalnym,

* pomnik.

33) Jangrot – Cieplice – cmentarz wojenny.

34) Krzywopłoty – Bydlin – miejsce bitwy z udziałem legionistów.

35) Ogonów – cmentarz wojenny „Kaliś”.

36) Miechów:

* pomnik,

* kwatera wojskowa na cmentarzu komunalnym.

37) Książ Wielki:

* pałac,

* kwatera wojskowa na cmentarzu.